زخم دیابتی
دیابت میتواند به اعصاب محیطی آسیب بزند، اعصاب محیطی عصبهایی هستند که به شما در احساس درد، گرما و سرما کمک میکنند. زخم دیابتی اغلب بر روی پاها تاثیر میگذارد. این مشکل بر روی دستها و بازوها نیز میتواند اثر بگذارد. زخم دیابتی با احساس عجیبی در پوست و عضلات همراه است و همچنین منجر به بی حسی میشود که این بی حسی باعث میشود زخمها و آسیبها را تشخیص ندهید.
علت زخم پای دیابتی چیست؟
شخصی که مبتلا به دیابت است دارای سطح بالاتری از گلوکز و تری گلیسیرید در خون است. به مرور زمان این دو عامل به عصبهایی که سیگنالهای درد را به مغز ارسال میکنند و همچنین به رگهای خونی که مواد مغذی به عصب میرسانند، آسیب میزنند. بهترین روش برای پیشگیری یا به تعویق انداختن زخم دیابتی و درمان زخم دیابتی و کنترل قند خون و فشار خون است.
چه کسانی دچار زخم پای دیابتی میشوند؟
حدود نیمی از مردم مبتلا به دیابت دچار آسیب عصبی میشوند. از هر ۱۰ نفر تفریبا ۲ نفر به زخم پای دیابتی مبتلا میشوند، اما اگر مدت زمان زیادی به دیابت مبتلا باشید، بیشتر در معرض ابتلا به زخم دیابتی هستید.
افراد چاق یا کسانی که مبتلا به سندروم پیش دیابت یا سندروم متابولیک (ترکیب نامناسبی از فشار خون بالا، قند خون بالا، کلسترول بالا و چربی شکم) هستند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به زخم دیابتی هستند.
نشانههای زخم دیابتی
در پاها یا انگشتان دست احساس سوزش و سوزن سوزن میکنید. کوچکترین لمس ممکن است باعث بروز درد شود. به مرور زمان عضلات ضعیف میشوند، به ویژه عضلات مچ پا. در این شرایط تعادل فرد دچار مشکل شده و در هنگام راه رفتن احساس درد میکند.
اما ممکن است هیچ نشانهای هم نداشته باشید، حتی اگر آسیب عصبی رخ داده باشد.
لزوم معاینات منظم
اگر به دیابت مبتلا هستید، لازم است به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا زخم دیابتی هر چه سریعتر تشخیص داده شود. اگر به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید، لازم است سالی یک بار به پزشک مراجعه کنید. در مورد دیابت نوع ۱ نیز معاینات سالانه لازم است که یا بعد از بلوغ شروع میشوند یا اگر در سن بالاتر به این بیماری مبتلا شدید، ۵ سال بعد از بلوغ شروع معاینات است.
معاینه زخم دیابتی
از آنجایی که زخم دیابتی معمولا از پاها شروع میشود، پزشک بریدگی ها، زخمها و بافتهای مختلف پا را معاینه میکند. سپس تعادل و راه رفتن فرد مورد بررسی قرار میگیرد. در این معاینات پزشک حس فرد در مقابل تغییرات دما و برخی لمس شدنها مانند ویبره شدن را مورد بررسی قرار میدهد. در هنگام معاینه پزشک یک رشته نخ یا نوک چنگال را روی پا حرکت میدهد تا حس فرد را مشاهده کند.
آزمایش خون و ادرار
این دو آزمایش به پزشک کمک میکند سطح قند خون و سطح تری گلیسرید را مورد بررسی قرار دهد. این آزمایش دیگر علل بروز نوروپاتی، مانند بیماری کبد، مشکلات تیروئید، کمبود ویتامین B۱، عفونت، سرطان، HIV و سو مصرف الکل را نیز مورد بررسی قرار میدهد. نوروپاتی ناشی از هر یک از این بیماریها به شکل متفاوتی درمان میشوند.
درمان زخم دیابتی
داروهایی که برای افسردگی(مانند سیتالوپرام، دسیپرامین، نورتریپتیلین، پاروکستین) و تشنج (گاباپنتین، پری گابالین) تجویز میشوند، میتوانند ناراحتی ناشی از نوروپاتی محیطی دیابتی را کاهش دهد، و به درمان زخم دیابتی کمک کنند اما داروهای ضد درد بدون نسخه موثر نیستند. بی حس کنندههایی مانند لیدوکائین نیز موثر هستند. آسیب عصبی به حالت اول بازنمی گردد. پزشک ورزشهایی را معرفی میکند یا فیزیوتراپی را توصیه خواهد کرد تا به این ترتیب احساس بهتری داشته باشید و بتوانید حرکات خود را انجام دهید.
عفونت زخم پای دیابتی
یکی از عوارض جانبی نوروپاتی دیابتی این است که فرد بریدگیها و زخمهای کوچک، تاول ها، سوختگیها و سایر آسیبها را حس نمیکند. از آنجایی که دیابت باعث میشود زخمها با سرعت کمتری بهبود پیدا کنند، یک زخم کوچک که حس نمیشود، ممکن است به یک مشکل جدی تبدیل شود. احتمال عفونی شدن این زخمها زیاد است. بدون مراقبت درست فرد مبتلا ممکن است انگشت پا یا حتی بخشی از پای خود را از دست بدهد.
شارکو پا Charcot Foot
نوروپاتی در حالت شدید میتواند استخوانهای پا را ضعیف کند. این استخوانها ممکن است دچار ترک خوردگی یا شکستگی شوند، منجر به قرمزی، زخم و التهاب پا شوند یا در قسمت لمس پا گرما احساس شود. اما از آنجایی که هیچ یک از این موارد حس نمیشوند، فرد به پیاده روی خود ادامه میدهد و این امر باعث تغییر شکل پا میشود. به عنوان مثال قوس پا تغییر شکل داده و به سمت بیرون میچرخد. با مراجعه سریع به پزشک این شرایط قابل درمان خواهد بود. در این شرایط ممکن است کفش مخصوص یا آتل برای فرد تجویز شود. در موارد شدیدتر احتمالا نیاز به جراحی خواهد بود.
مراقبت از پای دیابتی
هر روز به دنبال بریدگی ها، زخمها یا سوختگیهایی باشید که ممکن است حس نمیشوند. به وسیله آینه تمام قسمتهای بدن خود را بررسی کنید. حتما بین انگشتهای پای خود را نیز چک کنید. روزانه پاهای خود را در آب گرم بشویید، در زمان استراحت انگشتهای پای خود را حرکت دهید و پاها را کمی بالاتر از بدن خود قرار دهید تا جریان خون در پاها به راحتی انجام شود. در صورت بروز هر گونه مشکلی که طی چند روز برطرف نمیشود، به پزشک متخصص کلینیک زخم مراجعه کنید.
کفش مناسب
پوشیدن کفش از پاهای شما در مقابل گرمای زمین، سرد بودن یا سخت بودن آن محافظت میکند. مطمئن شوید که کفشهای شما راحت است و پاهایتان فضای کافی در داخل کفش دارند. زمانی که برای معاینه پاها به پزشک مراجعه میکنید، کفشی را که بیشتر میپوشید همراه خود ببرید. در صورت بروز هر گونه مشکل در پا شاید نیاز به کفش خاص داشته باشید.
دیگر انواع نوروپاتی
دیابت ممکن است باعث بروز سایر مشکلات در دیگر بخشهای بدن شود که عبارتند از:
– اعصاب اتونوم: عصبهایی هستند که به کنترل مثانه، معده، چشم ها، رگهای خونی و سایر عملکردهای بدن کمک میکنند.
– عصبهای پروگزیمال: این عصبها در ران ها، باسن یا کشاله ران (معمولا تنها در یک طرف) وجود دارند که آسیب دیدن آنها حرکت را سخت میکند.
– آسیبهای کانونی: آسیب دیدن عصبهای مجزا اغلب در پا، دست، سر یا سینه و شکم.
کلینیک زخم اهواز یکی از مجهزترین مراکز درمان زخم دیابتی در کشور آمادگی خدمت رسانی به شما عزیزان را دارد.